Kinh Gò Mối – Trung Bộ Kinh – Bài Kinh Số 23

Tôi nghe như thế này:

Vào một thời, Đức Thế Tôn ngự tại thành Xá-vệ, trong Kỳ-đà Lâm, khu vườn của ông Cấp Cô Độc. Lúc ấy, Tôn giả Kumāra Kassapa đang ở tại rừng Andhavana.

Gần sáng, một vị Thiên với hào quang rực rỡ chiếu sáng cả rừng Andhavana, đến chỗ Tôn giả Kumāra Kassapa, đứng một bên, nói:
“Này Tỳ-kheo, gò mối này ban đêm phun khói, ban ngày chiếu sáng.
Một Bà-la-môn nói: ‘Này người trí, cầm gươm đào lên!’ Người trí đào, thấy một then cửa: ‘Thưa Tôn giả, một then cửa.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy then cửa lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một con nhái: ‘Thưa Tôn giả, một con nhái.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy con nhái lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một đường hai ngã: ‘Thưa Tôn giả, một đường hai ngã.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy đường hai ngã lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một đồ lọc sữa: ‘Thưa Tôn giả, một đồ lọc sữa.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy đồ lọc sữa lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một con rùa: ‘Thưa Tôn giả, một con rùa.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy con rùa lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một con dao phay: ‘Thưa Tôn giả, một con dao phay.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy con dao phay lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một miếng thịt: ‘Thưa Tôn giả, một miếng thịt.’
Bà-la-môn nói: ‘Lấy miếng thịt lên, đào tiếp!’ Người trí đào, thấy một con rắn hổ: ‘Thưa Tôn giả, một con rắn hổ.’
Bà-la-môn nói: ‘Để con rắn hổ yên, đừng đụng đến, hãy đảnh lễ nó!’

Này Tỳ-kheo, hãy đến hỏi Đức Thế Tôn ý nghĩa này. Ngài trả lời sao, hãy thọ trì vậy. Ta không thấy ai trong đời – dù chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, Sa-môn, Bà-la-môn – có thể giải đáp, trừ Như Lai, đệ tử Ngài, hoặc người nghe từ hai vị này.”

Vị Thiên nói xong, biến mất.

Sáng hôm sau, Tôn giả Kumāra Kassapa đến chỗ Đức Thế Tôn, đảnh lễ, ngồi một bên, thưa:
“Bạch Đức Thế Tôn, đêm qua, một vị Thiên với hào quang rực rỡ đến chỗ con, nói: ‘Gò mối ban đêm phun khói, ban ngày chiếu sáng…’ rồi biến mất. Bạch Đức Thế Tôn, gò mối là gì? Cái gì phun khói ban đêm, chiếu sáng ban ngày? Bà-la-môn là ai? Người trí là ai? Gươm là gì? Đào lên là gì? Then cửa, con nhái, đường hai ngã, đồ lọc sữa, con rùa, con dao phay, miếng thịt, con rắn hổ là gì?”

Đức Thế Tôn đáp:
“Này Tỳ-kheo, gò mối là thân này – do bốn đại tạo thành, do cha mẹ sinh, nhờ cơm cháo nuôi dưỡng, vô thường, tan rã, hoại diệt.

Cái phun khói ban đêm là suy tầm, suy nghĩ ban đêm về việc làm ban ngày.
Cái chiếu sáng ban ngày là thực hành ban ngày bằng thân, lời, ý những gì suy nghĩ ban đêm.

Bà-la-môn là Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Người trí là Tỳ-kheo hữu học.
Gươm là trí tuệ bậc Thánh.
Đào lên là tinh tấn, tinh cần.

Then cửa là vô minh; lấy then cửa lên là từ bỏ vô minh – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Con nhái là phẫn nộ, hiềm hận; lấy con nhái lên là từ bỏ phẫn nộ, hiềm hận – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Đường hai ngã là nghi ngờ; lấy đường hai ngã lên là từ bỏ nghi ngờ – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Đồ lọc sữa là năm triền cái: tham dục, sân hận, hôn trầm thụy miên, trạo cử hối quá, nghi ngờ; lấy đồ lọc sữa lên là từ bỏ năm triền cái – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Con rùa là năm thủ uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành, thức; lấy con rùa lên là từ bỏ năm thủ uẩn – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Con dao phay là năm dục trưởng dưỡng: sắc, tiếng, mùi, vị, xúc khả ái, hấp dẫn; lấy con dao phay lên là từ bỏ năm dục – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Miếng thịt là hỷ tham; lấy miếng thịt lên là từ bỏ hỷ tham – đó là ý nghĩa ‘người trí cầm gươm đào lên.’
Con rắn hổ là Tỳ-kheo diệt lậu hoặc; để yên, không đụng, đảnh lễ con rắn hổ – đó là ý nghĩa này.”

Đức Thế Tôn dạy như thế. Tôn giả Kumāra Kassapa hoan hỷ, đón nhận lời dạy của Ngài.