Đại Kinh Người Chăn Bò – Trung Bộ Kinh – Bài Kinh Số 33

Tôi nghe như vầy:

Một thời, Đức Thế Tôn ngự tại thành Sāvatthi (Xá-vệ), trong khu vườn Jetavana (Kỳ-đà Lâm), thuộc sở hữu của ông Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc). Tại đây, Đức Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
—Này các Tỷ-kheo!

—Thưa vâng, bạch Thế Tôn!

Các Tỷ-kheo ấy cung kính đáp lời Đức Thế Tôn. Đức Thế Tôn thuyết giảng như sau:

—Này các Tỷ-kheo, nếu không đầy đủ mười một phẩm chất, người chăn bò không thể chăm sóc và giữ gìn đàn bò, cũng không thể khiến đàn bò phát triển hưng thịnh. Mười một phẩm chất ấy là gì? Ở đây, này các Tỷ-kheo, người chăn bò không biết rõ hình sắc, không khéo phân biệt các dấu hiệu, không loại bỏ trứng bò chét, không băng bó vết thương, không xông khói, không biết chỗ nước có thể lội qua, không biết chỗ nước uống, không biết con đường, không khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ, vắt sữa đến cạn kiệt, và không chú tâm chăm sóc đặc biệt những con bò đực già cùng bò đầu đàn. Này các Tỷ-kheo, người chăn bò không đầy đủ mười một phẩm chất như vậy thì không thể chăm sóc, giữ gìn đàn bò, cũng không thể khiến đàn bò phát triển hưng thịnh.

—Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, nếu Tỷ-kheo không đầy đủ mười một pháp, thì không thể lớn mạnh, phát triển và viên mãn trong Pháp và Luật này. Mười một pháp ấy là gì? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không biết rõ hình sắc, không khéo phân biệt các dấu hiệu, không loại bỏ trứng bò chét, không băng bó vết thương, không xông khói, không biết chỗ nước có thể lội qua, không biết chỗ nước uống, không biết con đường, không khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ, vắt sữa đến cạn kiệt, và đối với các vị Thượng tọa trưởng lão—những bậc xuất gia lâu năm, tôn túc trong Tăng giới, lãnh đạo trong Tăng giới—không có sự kính trọng đặc biệt.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không biết rõ hình sắc? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không nhận biết đúng như thật về mọi loại hình sắc thuộc bốn đại và do bốn đại tạo thành. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không biết rõ hình sắc.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không khéo phân biệt các dấu hiệu? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không nhận biết đúng như thật về kẻ ngu cùng nghiệp tướng của kẻ ngu, kẻ trí cùng nghiệp tướng của kẻ trí. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không khéo phân biệt các dấu hiệu.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không loại bỏ trứng bò chét? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo chạy theo tham dục khi tham dục khởi lên, không từ bỏ, không tránh né, không chấm dứt, không khiến nó biến mất. Khi sân hận khởi lên… khi ý muốn làm hại khởi lên… khi các pháp ác, bất thiện khởi lên, vị ấy cũng chạy theo, không từ bỏ, không tránh né, không chấm dứt, không khiến chúng biến mất. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không loại bỏ trứng bò chét.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không băng bó vết thương? Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi mắt thấy sắc, Tỷ-kheo bám giữ tướng chung, bám giữ tướng riêng. Những nguyên nhân khiến mắt không được chế ngự, làm tham ái, buồn khổ, các pháp ác, bất thiện khởi lên—vị ấy không chế ngự những nguyên nhân ấy, không hộ trì mắt, không thực hành sự hộ trì mắt. Khi tai nghe âm thanh… mũi ngửi mùi hương… lưỡi nếm vị… thân cảm xúc… ý nhận biết các pháp, vị ấy bám giữ tướng chung, bám giữ tướng riêng. Những nguyên nhân khiến ý căn không được chế ngự, làm tham ái, buồn khổ, các pháp ác, bất thiện khởi lên—vị ấy không chế ngự những nguyên nhân ấy, không hộ trì ý căn, không thực hành sự hộ trì ý căn. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không băng bó vết thương.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không xông khói? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không thuyết giảng rộng rãi cho người khác về Chánh pháp mà mình đã được nghe, đã thọ trì. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không xông khói.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không biết chỗ nước có thể lội qua? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tuy thỉnh thoảng đến gặp các Tỷ-kheo đa văn, những bậc nắm giữ truyền thống giáo pháp, trì Pháp, trì Luật, trì các bản tóm tắt (matika), nhưng không hỏi han, không trao đổi với các vị ấy rằng: “Thưa Tôn giả, điều này là thế nào? Ý nghĩa này ra sao?” Vì vậy, các bậc đáng kính ấy không làm sáng tỏ những điều chưa rõ, không giải thích những điều còn nghi ngờ, và không giúp vị ấy đoạn trừ hoài nghi về Chánh pháp. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không biết chỗ nước có thể lội qua.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không biết chỗ nước uống? Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi Pháp và Luật do Đức Như Lai tuyên thuyết được giảng dạy, Tỷ-kheo không đạt được niềm tin vào ý nghĩa, không đạt được niềm tin vào pháp, không đạt được sự hoan hỷ liên quan đến Pháp. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không biết chỗ nước uống.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không biết con đường? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không nhận biết đúng như thật về Thánh đạo Tám ngành. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không biết con đường.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không nhận biết đúng như thật về Bốn Niệm xứ. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo vắt sữa đến cạn kiệt? Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi các vị tại gia vì lòng tin cúng dường y áo, vật dụng khất thực, sàng tọa, dược phẩm trị bệnh, Tỷ-kheo không biết nhận vừa đủ mà lấy quá mức cần thiết. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo vắt sữa đến cạn kiệt.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không có sự kính trọng đặc biệt đối với các Thượng tọa trưởng lão—những bậc xuất gia lâu năm, tôn túc trong Tăng giới, lãnh đạo trong Tăng giới? Ở đây, này các Tỷ-kheo, đối với các vị Thượng tọa trưởng lão ấy, Tỷ-kheo không có thân hành đầy lòng từ, cả trước mặt lẫn sau lưng; không có lời nói đầy lòng từ, cả trước mặt lẫn sau lưng; không có ý nghĩ đầy lòng từ, cả trước mặt lẫn sau lưng. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không có sự kính trọng đặc biệt đối với các Thượng tọa trưởng lão—những bậc xuất gia lâu năm, tôn túc trong Tăng giới, lãnh đạo trong Tăng giới.

—Này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không đầy đủ mười một pháp này thì không thể lớn mạnh, phát triển, viên mãn trong Pháp và Luật này.

—Này các Tỷ-kheo, người chăn bò đầy đủ mười một phẩm chất thì có thể chăm sóc, giữ gìn đàn bò và khiến đàn bò phát triển hưng thịnh. Mười một phẩm chất ấy là gì? Ở đây, này các Tỷ-kheo, người chăn bò biết rõ hình sắc, khéo phân biệt các dấu hiệu, loại bỏ trứng bò chét, băng bó vết thương, xông khói, biết chỗ nước có thể lội qua, biết chỗ nước uống, biết con đường, khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ, không vắt sữa đến cạn kiệt, và chú tâm chăm sóc đặc biệt những con bò đực già cùng bò đầu đàn. Này các Tỷ-kheo, người chăn bò đầy đủ mười một phẩm chất này thì có thể chăm sóc, giữ gìn đàn bò và khiến đàn bò phát triển hưng thịnh.

—Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo đầy đủ mười một pháp thì có thể lớn mạnh, phát triển, viên mãn trong Pháp và Luật này. Mười một pháp ấy là gì? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo biết rõ hình sắc, khéo phân biệt các dấu hiệu, loại bỏ trứng bò chét, băng bó vết thương, xông khói, biết chỗ nước có thể lội qua, biết chỗ nước uống, biết con đường, khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ, không vắt sữa đến cạn kiệt, và đối với các vị Thượng tọa trưởng lão—những bậc xuất gia lâu năm, tôn túc trong Tăng giới, lãnh đạo trong Tăng giới—có sự kính trọng đặc biệt.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo biết rõ hình sắc? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo nhận biết đúng như thật về mọi loại hình sắc thuộc bốn đại và do bốn đại tạo thành. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo biết rõ hình sắc.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo khéo phân biệt các dấu hiệu? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo nhận biết đúng như thật về kẻ ngu cùng nghiệp tướng của kẻ ngu, kẻ trí cùng nghiệp tướng của kẻ trí. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo khéo phân biệt các dấu hiệu.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo loại bỏ trứng bò chét? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo không chạy theo tham dục khi tham dục khởi lên, mà từ bỏ, tránh né, chấm dứt, khiến nó biến mất. Khi sân hận khởi lên… khi ý muốn làm hại khởi lên… khi các pháp ác, bất thiện khởi lên, vị ấy từ bỏ, tránh né, chấm dứt, khiến chúng biến mất. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo loại bỏ trứng bò chét.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo băng bó vết thương? Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi mắt thấy sắc, Tỷ-kheo không bám giữ tướng chung, không bám giữ tướng riêng. Những nguyên nhân khiến mắt không được chế ngự, làm tham ái, buồn khổ, các pháp ác, bất thiện khởi lên—vị ấy chế ngự những nguyên nhân ấy, hộ trì mắt, thực hành sự hộ trì mắt. Khi tai nghe âm thanh… mũi ngửi mùi hương… lưỡi nếm vị… thân cảm xúc… ý nhận biết các pháp, vị ấy không bám giữ tướng chung, không bám giữ tướng riêng. Những nguyên nhân khiến ý căn không được chế ngự, làm tham ái, buồn khổ, các pháp ác, bất thiện khởi lên—vị ấy chế ngự những nguyên nhân ấy, hộ trì ý căn, thực hành sự hộ trì ý căn. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo băng bó vết thương.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo xông khói? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo thuyết giảng rộng rãi cho người khác về Chánh pháp mà mình đã được nghe, đã thọ trì. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo xông khói.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo biết chỗ nước có thể lội qua? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo thường xuyên đến gặp các Tỷ-kheo đa văn, những bậc nắm giữ truyền thống giáo pháp, trì Pháp, trì Luật, trì các bản tóm tắt (matika), và hỏi han, trao đổi với các vị ấy rằng: “Thưa Tôn giả, điều này là thế nào? Ý nghĩa này ra sao?” Các bậc đáng kính ấy làm sáng tỏ những điều chưa rõ, giải thích những điều còn nghi ngờ, và giúp vị ấy đoạn trừ hoài nghi về Chánh pháp. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo biết chỗ nước có thể lội qua.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo biết chỗ nước uống? Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi Pháp và Luật do Đức Như Lai tuyên thuyết được giảng dạy, Tỷ-kheo đạt được niềm tin vào ý nghĩa, đạt được niềm tin vào pháp, đạt được sự hoan hỷ liên quan đến Pháp. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo biết chỗ nước uống.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo biết con đường? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo nhận biết đúng như thật về Thánh đạo Tám ngành. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo biết con đường.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo nhận biết đúng như thật về Bốn Niệm xứ. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo khéo léo trong việc chọn nơi đàn bò ăn cỏ.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo không vắt sữa đến cạn kiệt? Ở đây, này các Tỷ-kheo, khi các vị tại gia vì lòng tin cúng dường y áo, vật dụng khất thực, sàng tọa, dược phẩm trị bệnh, Tỷ-kheo biết nhận vừa đủ, không lấy quá mức cần thiết. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo không vắt sữa đến cạn kiệt.

—Này các Tỷ-kheo, thế nào là Tỷ-kheo có sự kính trọng đặc biệt đối với các Thượng tọa trưởng lão—những bậc xuất gia lâu năm, tôn túc trong Tăng giới, lãnh đạo trong Tăng giới? Ở đây, này các Tỷ-kheo, đối với các vị Thượng tọa trưởng lão ấy, Tỷ-kheo có thân hành đầy lòng từ, cả trước mặt lẫn sau lưng; có lời nói đầy lòng từ, cả trước mặt lẫn sau lưng; có ý nghĩ đầy lòng từ, cả trước mặt lẫn sau lưng. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo có sự kính trọng đặc biệt đối với các Thượng tọa trưởng lão—những bậc xuất gia lâu năm, tôn túc trong Tăng giới, lãnh đạo trong Tăng giới.

—Này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo đầy đủ mười một pháp này thì có thể lớn mạnh, phát triển, viên mãn trong Pháp và Luật này.

Đức Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các Tỷ-kheo ấy hoan hỷ, tín thọ lời dạy của Đức Thế Tôn.