Như vầy tôi nghe.
Một thời, Thế Tôn trú tại Vương Xá (Rājagaha), trong Trúc Lâm (Veluvana), tại chỗ nuôi sóc Kalandakanivāpa.
Bấy giờ, Vương tử Abhaya (Vô Úy) đi đến gặp Nigantha Nataputta. Sau khi đến, đảnh lễ Nigantha Nataputta và ngồi xuống một bên.
Nigantha Nataputta liền nói với Vương tử Abhaya đang ngồi một bên rằng:
— Này Vương tử, hãy đi tranh luận với Sa-môn Gotama. Nhờ vậy, tiếng đồn tốt đẹp sẽ lan truyền về Vương tử như sau:
“Sa-môn Gotama, dù có thần lực và uy lực lớn lao như vậy, cũng đã bị Vương tử Abhaya tranh luận thắng thế.”
Vương tử bạch:
— Thưa Tôn giả, làm sao con có thể tranh luận với Sa-môn Gotama, người có thần lực và uy lực như vậy?
Nigantha Nataputta dạy:
— Này Vương tử, hãy đến gặp Sa-môn Gotama và thưa hỏi như sau:
“Bạch Thế Tôn, Như Lai có bao giờ nói một lời khiến người khác không vui, không hài lòng không?”
Nếu Sa-môn Gotama trả lời rằng:
“Này Vương tử, Như Lai có nói lời khiến người khác không vui, không hài lòng,”
thì Vương tử hãy thưa rằng:
“Bạch Thế Tôn, nếu vậy thì Ngài có gì khác với phàm phu? Phàm phu cũng có thể nói những lời khiến người khác không vui, không hài lòng.”
Còn nếu Sa-môn Gotama trả lời rằng:
“Này Vương tử, Như Lai không nói lời khiến người khác không vui, không hài lòng,”
thì Vương tử hãy thưa rằng:
“Bạch Thế Tôn, nếu vậy thì tại sao Ngài đã từng nói với Devadatta rằng:
‘Devadatta sẽ đọa vào cõi dữ, sẽ đọa vào địa ngục, sẽ đọa trong một kiếp, Devadatta không thể cứu vãn được’?
Và khi nghe những lời ấy, Devadatta đã phẫn nộ, không hoan hỷ?”
Này Vương tử, khi Sa-môn Gotama bị hỏi bằng câu hỏi hai lưỡi móc như vậy, sẽ không thể nuốt vào cũng không thể nhả ra.
Ví như có một lưỡi móc sắt móc vào cổ họng một người, người ấy không thể nuốt vào, cũng không thể nhả ra; cũng vậy, này Vương tử, Sa-môn Gotama khi bị hỏi bằng câu hỏi hai lưỡi móc như vậy, sẽ không thể nuốt vào cũng không thể nhả ra.
Vương tử bạch:
— Thưa vâng, Tôn giả.
Vương tử Abhaya vâng lời, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Nigantha Nataputta, thân bên hữu hướng về ông rồi ra đi.
Vương tử đi đến Thế Tôn. Sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Khi đã ngồi xuống một bên, Vương tử Abhaya nhìn mặt trời rồi suy nghĩ:
“Hôm nay không phải là thời thích hợp để tranh luận với Sa-môn Gotama. Ngày mai, ta sẽ mời Ngài đến nhà ta để tranh luận.”
Liền bạch Thế Tôn:
— Bạch Thế Tôn, ngày mai, xin Ngài nhận lời đến nhà con thọ thực, cùng với ba vị Tỷ-kheo khác, Ngài là vị thứ tư.
Thế Tôn im lặng nhận lời.
Vương tử Abhaya, biết Thế Tôn đã nhận lời, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Ngài, thân bên hữu hướng về Ngài rồi ra đi.
Thế Tôn, sau khi đêm ấy đã mãn, vào buổi sáng đắp y, cầm y bát, đi đến nhà của Vương tử Abhaya. Sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được soạn sẵn.
Lúc ấy, Vương tử Abhaya tự tay thỉnh mời, dâng cúng các món ăn thượng vị, loại cứng và loại mềm, làm cho Thế Tôn được thỏa mãn.
Khi Thế Tôn đã thọ thực xong, tay đã rời khỏi bát, Vương tử Abhaya lấy một chiếc ghế thấp, ngồi xuống một bên.
Sau khi ngồi xuống một bên, Vương tử Abhaya bạch Thế Tôn:
— Bạch Thế Tôn, Như Lai có thể nói những lời khiến người khác không ưa, không thích chăng?
Thế Tôn dạy:
— Này Vương tử, phải chăng ở đây, (câu hỏi này) có dụng ý một chiều?
Vương tử bạch:
— Bạch Thế Tôn, các vị Nigantha đã thất bại ở đây rồi.
Thế Tôn hỏi:
— Này Vương tử, vì sao Vương tử lại nói như vậy:
“Bạch Thế Tôn, các vị Nigantha đã thất bại ở đây rồi”?
Vương tử Abhaya bạch:
— Bạch Thế Tôn, ở đây, con đã đi đến gặp Nigantha Nataputta. Sau khi đến, con đảnh lễ Nigantha Nataputta rồi ngồi xuống một bên.
Bạch Thế Tôn, lúc ấy Nigantha Nataputta nói với con đang ngồi một bên:
— Này Vương tử, hãy đi tranh luận với Sa-môn Gotama. Nhờ vậy, tiếng đồn tốt đẹp sẽ lan truyền rằng:
“Sa-môn Gotama, dù có thần lực và uy lực lớn lao như vậy, cũng đã bị Vương tử Abhaya tranh luận thắng thế.”
Bạch Thế Tôn, khi nghe nói vậy, con thưa với Nigantha Nataputta:
— Thưa Tôn giả, nhưng làm thế nào con có thể tranh luận với Sa-môn Gotama, vị có thần lực và uy lực như vậy?
Nigantha Nataputta liền dạy:
— Này Vương tử, hãy đi đến Sa-môn Gotama và hỏi như sau:
“Bạch Thế Tôn, Như Lai có thể nói những lời khiến người khác không ưa, không thích chăng?”
Nếu Sa-môn Gotama trả lời:
“Này Vương tử, Như Lai có thể nói những lời khiến người khác không ưa, không thích,”
thì Vương tử hãy thưa:
— Bạch Thế Tôn, nếu vậy thì Ngài có gì khác với phàm phu? Phàm phu cũng có thể nói những lời khiến người khác không ưa, không thích.
Còn nếu Sa-môn Gotama trả lời:
“Này Vương tử, Như Lai không nói những lời khiến người khác không ưa, không thích,”
thì Vương tử hãy thưa:
— Bạch Thế Tôn, nếu vậy thì vì sao Devadatta được Ngài nói rằng:
“Devadatta sẽ đọa vào cõi dữ, đọa vào địa ngục, đọa vào một kiếp, không thể cứu chữa được”?
Và vì những lời ấy, Devadatta đã phẫn nộ, không hoan hỷ.
Này Vương tử, Sa-môn Gotama, khi bị hỏi bằng câu hỏi hai lưỡi móc như vậy, sẽ không thể nhả ra cũng không thể nuốt vào.
Ví như một lưỡi móc sắt mắc vào cổ họng một người, người ấy không thể nhả ra, cũng không thể nuốt vào;
cũng vậy, này Vương tử, Sa-môn Gotama, khi bị hỏi bằng câu hỏi hai lưỡi móc như vậy, sẽ không thể nhả ra cũng không thể nuốt vào.
Lúc bấy giờ, có một đứa trẻ nhỏ, ngây thơ, đang nằm giữa trên đầu gối của Vương tử Abhaya.
Thế Tôn nói với Vương tử Abhaya:
— Này Vương tử, Vương tử nghĩ thế nào?
Nếu đứa trẻ này, do sự vô ý của Vương tử hoặc do sự vô ý của người vú nuôi, thọc một cái que hay nuốt phải một hòn đá vào miệng, vậy Vương tử sẽ làm gì?
Vương tử bạch:
— Bạch Thế Tôn, con sẽ lập tức tìm cách móc ra.
Bạch Thế Tôn, nếu con không thể móc ra ngay, thì con sẽ lấy tay trái giữ chặt đầu đứa trẻ, dùng tay phải với ngón tay như chiếc móc, quyết lấy cho được vật ấy ra, dù có phải làm cho miệng chảy máu.
Vì sao vậy, bạch Thế Tôn?
Vì con có lòng thương tưởng đứa trẻ.
Thế Tôn dạy:
— Cũng vậy, này Vương tử, lời nói nào mà Như Lai biết là không đúng sự thật, không chân chánh, không tương ứng với mục đích, và lời nói ấy khiến người khác không ưa, không thích, thì Như Lai không nói lời nói ấy.
Lời nói nào mà Như Lai biết là đúng sự thật, chân chánh, nhưng không tương ứng với mục đích, và lời nói ấy khiến người khác không ưa, không thích, thì Như Lai cũng không nói lời nói ấy.
Nhưng lời nói nào mà Như Lai biết là đúng sự thật, chân chánh, tương ứng với mục đích, dù lời nói ấy khiến người khác không ưa, không thích, thì ở đây, Như Lai biết thời sẽ nói ra.
Lại nữa, lời nói nào mà Như Lai biết là không đúng sự thật, không chân chánh, không tương ứng với mục đích, và lời nói ấy khiến người khác ưa thích, thì Như Lai không nói lời nói ấy.
Lời nói nào mà Như Lai biết là đúng sự thật, chân chánh, nhưng không tương ứng với mục đích, và lời nói ấy khiến người khác ưa thích, thì Như Lai cũng không nói lời nói ấy.
Nhưng lời nói nào mà Như Lai biết là đúng sự thật, chân chánh, tương ứng với mục đích, và lời nói ấy khiến người khác ưa thích, thì ở đây, Như Lai biết thời sẽ nói ra.
Vì sao vậy?
— Này Vương tử, vì Như Lai có lòng thương tưởng đối với các loài hữu tình.
Vương tử Abhaya bạch Thế Tôn:
— Bạch Thế Tôn, những vị Sát-đế-lỵ có trí, những vị Bà-la-môn có trí, những vị Gia chủ có trí, những vị Sa-môn có trí, sau khi soạn sẵn câu hỏi, đến gặp Như Lai và hỏi:
“Bạch Thế Tôn, có phải Thế Tôn đã suy nghĩ trước trong tâm rằng:
‘Nếu có ai đến hỏi Ta như vậy, Ta sẽ trả lời như vậy,’
hay là Thế Tôn trả lời ngay tại chỗ?”
Thế Tôn dạy:
— Này Vương tử, nay Ta sẽ hỏi lại Vương tử. Nếu Vương tử hoan hỷ, hãy trả lời câu hỏi ấy.
Này Vương tử, Vương tử nghĩ thế nào?
Vương tử có thông thạo về các bộ phận sai biệt của một chiếc xe không?
Vương tử bạch:
— Bạch Thế Tôn, vâng, con thông thạo về các bộ phận sai biệt của một chiếc xe.
Thế Tôn dạy:
— Này Vương tử, Vương tử nghĩ thế nào?
Nếu có người đến hỏi Vương tử:
“Bộ phận này của chiếc xe tên gọi là gì?”,
thì Vương tử có phải trước đó đã suy nghĩ trong tâm rằng:
“Nếu ai hỏi ta như vậy, ta sẽ trả lời như vậy,”
hay là Vương tử trả lời ngay tại chỗ?
Vương tử bạch:
— Bạch Thế Tôn, vì con là người nổi tiếng giỏi về các bộ phận của xe, nên con sẽ trả lời ngay tại chỗ, không cần phải suy nghĩ trước.
Thế Tôn dạy:
— Cũng vậy, này Vương tử, những vị Sát-đế-lỵ có trí, những vị Bà-la-môn có trí, những vị Gia chủ có trí, những vị Sa-môn có trí, sau khi soạn sẵn câu hỏi, đến hỏi Như Lai, thì Như Lai trả lời ngay tại chỗ.
Vì sao vậy?
— Này Vương tử, vì pháp giới (Dhammadhātu) đã được Như Lai khéo biết.
Và vì Như Lai khéo biết pháp giới, nên Như Lai trả lời ngay tại chỗ.
Khi được nghe vậy, Vương tử Abhaya bạch Thế Tôn:
— Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật vi diệu thay, bạch Thế Tôn!
Bạch Thế Tôn, cũng như người dựng đứng lại những gì đã bị quăng ngã xuống, phơi bày ra những gì đã bị che kín, chỉ đường cho kẻ đi lạc hướng, mang đèn sáng vào chốn tối tăm để những ai có mắt có thể thấy sắc;
cũng vậy, Chánh pháp đã được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện trình bày.
Nay con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp, và quy y chúng Tăng.
Mong Thế Tôn nhận con làm một cư sĩ, từ nay cho đến trọn đời, con nguyện quy ngưỡng.