Kinh Hạnh Con Chó – Trung Bộ Kinh – Bài Kinh Số 57

Như vầy tôi nghe.

Một thời, Thế Tôn trú giữa dân chúng Koliya, tại Haliddavasana, là tên một thị trấn của dân chúng Koliya.

Rồi Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, và lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, cùng đi đến chỗ Thế Tôn. Sau khi đến, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, đảnh lễ Thế Tôn, rồi ngồi xuống một bên. Còn lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, nói lời hỏi thăm thân hữu với Thế Tôn, sau khi nói lên những lời hỏi thăm thân hữu, rồi ngồi xuống một bên, ngồi chõ hỏ như con chó.

Sau khi ngồi xuống một bên, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, bạch Thế Tôn:

— Bạch Thế Tôn, lõa thể Seniya hành trì hạnh con chó, thực hành những hạnh khó hành, ăn đồ ăn quăng xuống đất, chấp nhận và hành trì hạnh con chó trong một thời gian dài. Vậy, bạch Thế Tôn, sanh thú của ông ấy sẽ là gì? Vận mạng của ông ấy sẽ là gì?

— Thôi vừa rồi, Punna, hãy dừng lại ở đây. Chớ có hỏi Ta nữa.

Lần thứ hai, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, bạch Thế Tôn:

— Bạch Thế Tôn, lõa thể Seniya hành trì hạnh con chó, thực hành những hạnh khó hành, ăn đồ ăn quăng xuống đất, chấp nhận và hành trì hạnh con chó trong một thời gian dài. Vậy, bạch Thế Tôn, sanh thú của ông ấy sẽ là gì? Vận mạng của ông ấy sẽ là gì?

Thế Tôn nói:

— Thôi vừa rồi, Punna, hãy dừng lại ở đây. Chớ có hỏi Ta nữa.

Lần thứ ba, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, bạch Thế Tôn:

— Bạch Thế Tôn, lõa thể Seniya hành trì hạnh con chó, thực hành những hạnh khó hành, ăn đồ ăn quăng xuống đất, chấp nhận và hành trì hạnh con chó trong một thời gian dài. Vậy, bạch Thế Tôn, sanh thú của ông ấy sẽ là gì? Vận mạng của ông ấy sẽ là gì?

— Này Punna, thật sự Ta đã không chấp nhận câu hỏi của ông và đã nói: “Thôi vừa rồi, Punna, hãy dừng lại đây, chớ có hỏi Ta nữa.” Tuy vậy, Ta sẽ trả lời cho ông.

— Ở đây, này Punna, người nào hành trì hạnh con chó một cách hoàn toàn viên mãn, hành trì giới của con chó một cách hoàn toàn viên mãn, hành trì tâm của con chó một cách hoàn toàn viên mãn, hành trì oai nghi của con chó một cách hoàn toàn viên mãn, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh thân hữu cùng với các loài chó.

— Nếu người ấy có tà kiến như sau: “Do giới này, do hạnh này, do khổ hạnh này, hay do phạm hạnh này, ta sẽ sanh lên cõi chư Thiên này hay cõi chư Thiên khác”, thì này Punna, đối với người có tà kiến ấy, Ta nói có một trong hai sanh thú như sau: địa ngục hoặc bàng sanh.

— Như vậy, này Punna, nếu hạnh con chó được thành tựu, thời được sanh trong loài chó; nếu không được thành tựu, thời được sanh trong địa ngục.

Khi được nói vậy, lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, khóc than, chảy nước mắt. Rồi Thế Tôn nói với Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò:

— Này Punna, Ta đã không chấp nhận câu hỏi của ông và đã nói: “Thôi vừa rồi, Punna, hãy dừng lại đây, chớ có hỏi Ta nữa.”

Punna Koliyaputta thưa:

— Bạch Thế Tôn, con khóc như vậy không phải vì lời Thế Tôn nói về con, nhưng vì, bạch Thế Tôn, con đã chấp nhận và hành trì hạnh con chó này trong một thời gian dài.

— Bạch Thế Tôn, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò này, đã chấp nhận và hành trì hạnh con bò này trong một thời gian dài. Vậy sanh thú của ông ấy thế nào, vận mạng của ông ấy thế nào?

Thế Tôn nói:

— Thôi vừa rồi, Seniya, hãy dừng lại đây, chớ có hỏi Ta nữa.

Lần thứ hai… (như trước)… Lần thứ ba, lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, thưa với Thế Tôn:

— Bạch Thế Tôn, Punna Koliyaputta này đã chấp nhận và hành trì hạnh con bò này trong một thời gian dài. Vậy sanh thú của ông ấy thế nào, vận mạng của ông ấy thế nào?

Thế Tôn nói:

— Này Seniya, thật sự Ta đã không chấp nhận câu hỏi của ông và đã nói: “Thôi vừa rồi, Seniya, hãy dừng lại đây, chớ có hỏi Ta nữa.” Tuy vậy, Ta sẽ trả lời cho ông.

— Ở đây, này Seniya, người nào hành trì hạnh con bò một cách hoàn toàn viên mãn, hành trì giới của con bò một cách hoàn toàn viên mãn, hành trì tâm của con bò một cách hoàn toàn viên mãn, hành trì oai nghi của con bò một cách hoàn toàn viên mãn, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh thân hữu cùng với các loài bò.

— Nếu người ấy có tà kiến như sau: “Do giới này, do hạnh này, do khổ hạnh này, hay do phạm hạnh này, ta sẽ sanh lên cõi chư Thiên này hay cõi chư Thiên khác”, thì này Seniya, đối với người có tà kiến ấy, Ta nói có một trong hai sanh thú như sau: địa ngục hoặc bàng sanh.

— Như vậy, này Seniya, nếu hạnh con bò được thành tựu, thời được sanh trong loài bò; nếu không được thành tựu, thời được sanh trong địa ngục.

Khi được nói vậy, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, khóc than, chảy nước mắt. Rồi Thế Tôn nói với lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó:

— Này Seniya, Ta đã không chấp nhận câu hỏi của ông và đã nói: “Thôi vừa rồi, Seniya, hãy dừng lại đây, chớ có hỏi Ta nữa.”

Seniya thưa:

— Bạch Thế Tôn, con khóc như vậy không phải vì lời Thế Tôn nói về con. Nhưng vì, bạch Thế Tôn, con đã chấp nhận và hành trì hạnh con bò này trong một thời gian dài. Bạch Thế Tôn, con có lòng tin tưởng đối với Thế Tôn: Thế Tôn có thể thuyết pháp cho con, để con có thể từ bỏ hạnh con bò này và để lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, có thể từ bỏ hạnh con chó này.

Thế Tôn nói:

— Này Punna, hãy lắng nghe và khéo tác ý, Ta sẽ nói.

— Thưa vâng, bạch Thế Tôn.

Punna Koliyaputta vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói:

— Này Punna, có bốn loại nghiệp này, Ta đã tự thân chứng tri, tự thân chứng ngộ và tuyên thuyết. Thế nào là bốn?

1. Này Punna, có nghiệp đen, đưa đến quả báo đen.
2. Này Punna, có nghiệp trắng, đưa đến quả báo trắng.
3. Này Punna, có nghiệp đen trắng, đưa đến quả báo đen trắng.
4. Này Punna, có nghiệp không đen không trắng, đưa đến quả báo không đen không trắng – nghiệp đưa đến sự đoạn tận các nghiệp.

— Và này Punna, thế nào là nghiệp đen đưa đến quả báo đen?

— Ở đây, này Punna, có người tạo ra thân hành có tổn hại, tạo ra khẩu hành có tổn hại, tạo ra ý hành có tổn hại. Sau khi tạo ra thân hành có tổn hại, khẩu hành có tổn hại, ý hành có tổn hại, vị này được sanh vào thế giới có tổn hại.

— Vì phải sanh vào thế giới có tổn hại, vị này cảm xúc những cảm xúc có tổn hại. Do cảm xúc những cảm xúc có tổn hại, vị này cảm thọ những cảm thọ có tổn hại, thuần nhất khổ thọ, như các chúng sanh trong địa ngục.

— Như vậy, này Punna, là sự sanh khởi của một chúng sanh tùy thuộc ở chúng sanh; chúng sanh ấy sanh khởi tùy thuộc hành động của mình; và khi chúng sanh ấy đã sanh, thời các cảm xúc kích thích vị ấy.

— Do vậy, này Punna, Ta nói: “Các chúng sanh là thừa tự hạnh nghiệp (của mình).”

— Như vậy, này Punna, được gọi là nghiệp đen đưa đến quả báo đen.

— Và này Punna, thế nào là nghiệp trắng đưa đến quả báo trắng?

— Ở đây, này Punna, có người làm thân hành không có tổn hại, làm khẩu hành không có tổn hại, làm ý hành không có tổn hại. Sau khi làm thân hành không có tổn hại, khẩu hành không có tổn hại, ý hành không có tổn hại, vị này được sanh vào thế giới không có tổn hại.

— Vì phải sanh vào thế giới không có tổn hại, vị này cảm xúc những cảm xúc không có tổn hại. Do cảm xúc những cảm xúc không có tổn hại, vị này cảm thọ những cảm thọ không có tổn hại, thuần nhất lạc thọ, như chư Thiên Biến Tịnh (Subhakinha).

— Như vậy, này Punna, là sự sanh khởi của một chúng sanh tùy thuộc ở chúng sanh; chúng sanh ấy sanh khởi tùy thuộc hành động của mình; và khi chúng sanh ấy đã sanh, thời các cảm xúc kích thích vị ấy.

— Do vậy, này Punna, Ta nói: “Các chúng sanh là thừa tự hạnh nghiệp (của mình).”

— Như vậy, này Punna, được gọi là nghiệp trắng đưa đến quả báo trắng.

— Và này Punna, thế nào là nghiệp đen trắng đưa đến quả báo đen trắng?

— Ở đây, này Punna, có người làm các thân hành có tổn hại và không tổn hại, các khẩu hành có tổn hại và không tổn hại, các ý hành có tổn hại và không tổn hại. Sau khi làm các thân hành có tổn hại và không tổn hại, khẩu hành có tổn hại và không tổn hại, ý hành có tổn hại và không tổn hại, vị này được sanh vào thế giới có tổn hại và không tổn hại.

— Vì phải sanh vào thế giới có tổn hại và không tổn hại, vị này cảm xúc những cảm xúc có tổn hại và không tổn hại. Do cảm xúc những cảm xúc có tổn hại và không tổn hại, vị này cảm thọ những cảm thọ có tổn hại và không tổn hại, có lạc thọ và khổ thọ xen lẫn, như một số loài Người, một số chư Thiên, và một số chúng sanh trong các đọa xứ.

— Như vậy, này Punna, là sự sanh khởi của một chúng sanh tùy thuộc nơi chúng sanh; chúng sanh ấy sanh khởi tùy thuộc hành động của mình; và khi chúng sanh ấy đã sanh, thời các cảm xúc kích thích vị ấy.

— Do vậy, này Punna, Ta nói: “Các chúng sanh là thừa tự của nghiệp (của chính mình).”

— Như vậy, này Punna, được gọi là nghiệp đen trắng đưa đến quả báo đen trắng.

— Và này Punna, thế nào là nghiệp không đen trắng, đưa đến quả báo không đen trắng – nghiệp đưa đến sự đoạn tận các nghiệp?

— Ở đây, này Punna, chỗ nào có ý chí (cetana) đoạn trừ nghiệp đen đưa đến quả báo đen; chỗ nào có ý chí đoạn trừ nghiệp trắng đưa đến quả báo trắng; chỗ nào có ý chí đoạn trừ nghiệp đen trắng đưa đến quả báo đen trắng.

— Ở đây, này Punna, chỗ nào có ý chí như vậy, này Punna, được gọi là nghiệp không đen trắng, đưa đến quả báo không đen trắng – nghiệp đưa đến sự đoạn tận các nghiệp.

— Này Punna, bốn loại nghiệp này, Ta đã tự thân chứng tri, tự thân chứng ngộ và tuyên thuyết.

— Khi được nói vậy, Punna Koliyaputta, hành trì hạnh con bò, bạch Thế Tôn:

— Bạch Thế Tôn, thật vi diệu thay! Thật vi diệu thay! Như người dựng đứng lại những gì bị quăng ngã xuống, phơi bày ra những gì bị che kín, chỉ đường cho những người đi lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt có thể thấy sắc. Cũng vậy, Chánh pháp đã được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện trình bày giải thích. Con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp và quy y chúng Tỷ-kheo Tăng. Mong Thế Tôn nhận con làm cư sĩ, từ nay trở đi cho đến mạng chung, con trọn đời quy ngưỡng.

— Còn lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, bạch Thế Tôn:

— Bạch Thế Tôn, thật vi diệu thay! Thật vi diệu thay! Như người dựng đứng lại những gì bị quăng ngã xuống, phơi bày ra những gì bị che kín, chỉ đường cho những người đi lạc hướng, đem đèn sáng vào trong bóng tối để những ai có mắt có thể thấy sắc. Cũng vậy, Chánh pháp đã được Thế Tôn dùng nhiều phương tiện trình bày giải thích. Con xin quy y Thế Tôn, quy y Pháp và quy y chúng Tỷ-kheo Tăng. Mong Thế Tôn cho con được xuất gia với Thế Tôn, mong cho con thọ đại giới.

— Này Seniya, ai trước kia là ngoại đạo nay muốn xuất gia, muốn thọ đại giới trong Pháp và Luật này phải sống bốn tháng biệt trú. Sau khi sống bốn tháng biệt trú, chúng Tăng nếu đồng ý sẽ cho xuất gia, cho thọ đại giới để thành vị Tỷ-kheo. Nhưng Ta nhận thấy ở đây là tánh con người sai biệt nhau.

— Bạch Thế Tôn, nếu những người xưa kia là ngoại đạo nay muốn xuất gia, muốn thọ đại giới trong pháp và luật này, phải sống bốn tháng biệt trú, sau khi sống bốn tháng biệt trú, chúng Tăng nếu đồng ý sẽ cho xuất gia, cho thọ đại giới, để thành vị Tỷ-kheo, thời con sẽ xin sống biệt trú bốn năm. Sau khi sống biệt trú bốn năm, nếu chư Tỷ-kheo đồng ý, mong chư Tỷ-kheo hãy xuất gia cho con, thọ đại giới cho con để thành vị Tỷ-kheo.

Và lõa thể Seniya, hành trì hạnh con chó, được xuất gia với Thế Tôn, được thọ đại giới. Thọ đại giới không bao lâu, Tôn giả Seniya sống một mình an tịnh, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần. Và không bao lâu vị này chứng được mục đích tối cao mà con cháu các lương gia đã xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình hướng đến. Ðó là vô thượng phạm hạnh ngay trong hiện tại, tự mình chứng tri, chứng ngộ, chứng đạt và an trú. Vị ấy biết: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, những gì nên làm đã làm, sau đời này sẽ không có đời sống khác nữa”. Và Tôn giả Seniya trở thành một vị A-la-hán nữa.