Kinh Nhiều Cảm Thọ – Trung Bộ Kinh – Bài Kinh Số 59

Như vầy tôi nghe.

Một thời, Thế Tôn ở tại Xá Vệ (Sāvatthī), trong Rừng Kỳ-đà (Jetavana), tại tinh xá ông Cấp Cô Ðộc (Anāthapiṇḍika).

Rồi người thợ mộc tên là Pancakanga (Ngũ Phần) đi đến Tôn giả Udayi (Ưu-đà-di). Sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả rồi ngồi xuống một bên. Khi đã ngồi xuống một bên, người thợ mộc Pancakanga thưa với Tôn giả Udayi:

— Thưa Tôn giả Udayi, Thế Tôn thuyết có bao nhiêu thọ?

— Này Gia chủ, Thế Tôn thuyết có ba thọ: lạc thọ, khổ thọ, và bất khổ bất lạc thọ. Ba thọ này được Thế Tôn nói đến.

— Thưa Tôn giả Udayi, Thế Tôn không thuyết ba thọ. Thế Tôn chỉ thuyết hai thọ: lạc thọ và khổ thọ. Còn bất khổ bất lạc thọ, Thế Tôn thuyết là tối thắng lạc đối với vị đã chứng được tịch tịnh.

Lần thứ hai, Tôn giả Udayi lại nói với người thợ mộc Pancakanga:

— Này Gia chủ, Thế Tôn không thuyết hai thọ. Thế Tôn thuyết ba thọ: lạc, khổ và bất khổ bất lạc thọ. Này Gia chủ, ba thọ này được Thế Tôn nói đến.

Lần thứ hai, người thợ mộc Pancakanga thưa:

— Thưa Tôn giả, Thế Tôn không thuyết ba thọ. Thế Tôn chỉ thuyết hai thọ: lạc thọ và khổ thọ. Còn bất khổ bất lạc thọ là tối thắng lạc khi vị ấy an trú trong tịch tịnh.

Lần thứ ba, Tôn giả Udayi nói:

— Này Gia chủ, Thế Tôn không thuyết hai thọ. Thế Tôn thuyết ba thọ: lạc, khổ, và bất khổ bất lạc thọ. Ba thọ này được Thế Tôn nói đến.

Lần thứ ba, người thợ mộc Pancakanga vẫn thưa:

— Thưa Tôn giả Udayi, Thế Tôn không thuyết ba thọ. Thế Tôn chỉ thuyết hai thọ: lạc và khổ. Còn bất khổ bất lạc thọ, Thế Tôn thuyết là tối thắng lạc với vị đã chứng được tịch tịnh.

Như vậy, Tôn giả Udayi không thể làm người thợ mộc Pancakanga đồng thuận. Và Pancakanga cũng không thể làm Tôn giả Udayi đồng thuận.

Tôn giả Ānanda nghe được cuộc đối thoại này giữa hai người. Sau đó, Tôn giả Ānanda đến Thế Tôn, đảnh lễ rồi ngồi xuống một bên. Khi đã an tọa, Tôn giả Ānanda trình bày đầy đủ với Thế Tôn toàn bộ cuộc đối thoại giữa Tôn giả Udayi và người thợ mộc Pancakanga.

Khi nghe xong, Thế Tôn nói với Tôn giả Ānanda:

— Này Ānanda, dẫu cho pháp môn của Udayi là đúng, nhưng người thợ mộc Pancakanga không chấp nhận. Và dẫu pháp môn của người thợ mộc Pancakanga là đúng, nhưng Udayi không chấp nhận.

— Này Ānanda, hai thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn. Ba thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn. Năm thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn. Sáu thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn. Mười tám thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn. Ba mươi sáu thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn. Một trăm lẻ tám thọ được Ta thuyết tùy theo một pháp môn.

— Như vậy, này Ānanda, pháp được Ta thuyết giảng tùy theo pháp môn.

— Vì pháp được Ta thuyết giảng tùy theo pháp môn như vậy, nếu những ai không chấp nhận, không tán đồng, không tùy hỷ với những điều được khéo nói, khéo thuyết, khéo trình bày, thì sẽ xảy ra điều này: họ sống tranh cãi, đấu khẩu, luận chiến, và đả thương nhau bằng những binh khí miệng lưỡi.

— Nhưng nếu những ai chấp nhận, tán đồng, tùy hỷ với những điều được khéo nói, khéo thuyết, khéo trình bày, thì sẽ xảy ra điều này: họ sống hòa hợp, hoan hỷ, tương thuận với nhau như nước với sữa, nhìn nhau bằng cặp mắt từ ái.

— Này Ananda, có năm dục trưởng dưỡng này. Thế nào là năm?

— Các sắc do mắt nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng với dục, hấp dẫn.

— Các tiếng do tai nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng với dục, hấp dẫn.

— Các hương do mũi nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng với dục, hấp dẫn.

— Các vị do lưỡi nhận thức, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng với dục, hấp dẫn.

— Các xúc do thân cảm nhận, khả ái, khả lạc, khả ý, khả hỷ, tương ứng với dục, hấp dẫn.

— Này Ananda, như vậy là năm dục trưởng dưỡng. Và duyên nơi năm dục trưởng dưỡng này khởi lên lạc và hỷ, như vậy được gọi là dục lạc.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng mà các chúng sanh có thể cảm thọ,” thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một loại lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm, có tứ.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng mà các chúng sanh có thể cảm thọ,” thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo diệt tầm và tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sanh, không tầm, không tứ, nội tĩnh, nhất tâm.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng…”, thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm sự lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là xả niệm lạc trú, chứng và an trú Thiền thứ ba.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng…”, thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ từ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng…”, thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo vượt qua toàn diện sắc tưởng, diệt trừ hữu đối tưởng, không tư niệm sai biệt tưởng, nghĩ rằng: “Hư không là vô biên”, rồi chứng và trú Hư không vô biên xứ.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng…”, thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo vượt qua toàn diện Hư không vô biên xứ, nghĩ rằng: “Thức là vô biên,” rồi chứng và trú Thức vô biên xứ.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng…”, thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo vượt qua toàn diện Thức vô biên xứ, nghĩ rằng: “Không có vật gì,” rồi chứng và trú Vô sở hữu xứ.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng…”, thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo vượt qua toàn diện Vô sở hữu xứ, rồi chứng và trú Phi tưởng phi phi tưởng xứ.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, nếu ai nói như sau: “Lạc và hỷ này là tối thượng mà chúng sanh có thể cảm thọ,” thì Ta không thể chấp nhận lời nói ấy.

— Vì sao vậy? Vì có một lạc khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Và này Ananda, lạc ấy khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn là gì? Ở đây, này Ananda, vị Tỷ-kheo vượt qua toàn diện Phi tưởng phi phi tưởng xứ, chứng và trú Diệt thọ tưởng định.

— Này Ananda, lạc này khác với lạc kia, vi diệu hơn và thù thắng hơn.

— Này Ananda, sự kiện này có thể xảy ra: các du sĩ ngoại đạo sẽ nói như sau: “Sa-môn Gotama nói đến Diệt thọ tưởng định, và chủ trương định ấy là thuộc về lạc thọ. Như vậy là sao? Thế là thế nào?”

— Này Ananda, khi được nói như vậy, các du sĩ ngoại đạo cần phải được trả lời như sau: “Này chư Hiền, Thế Tôn không chủ trương rằng chỉ có những gì tùy thuộc lạc thọ là thuộc về lạc; vì rằng, chư Hiền, Thế Tôn chủ trương rằng chỗ nào, chỗ nào có được lạc thọ, như vậy chỗ ấy, chỗ ấy thuộc về lạc.”

Thế Tôn thuyết giảng như vậy.
Tôn giả Ananda hoan hỷ, tín thọ lời Thế Tôn dạy.