Thế Tôn bảo Tôn giả Māluṅkyaputta:
— Này Māluṅkyaputta, có bao giờ Ta nói với Ông rằng:
“Hãy đến này Māluṅkyaputta, hãy sống Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Ta, và Ta sẽ trả lời cho Ông rằng: ‘Thế giới là thường còn, thế giới là vô thường; thế giới là hữu biên, thế giới là vô biên; sinh mạng này và thân này là một, sinh mạng này và thân này là khác; Như Lai có tồn tại sau khi chết, Như Lai không có tồn tại sau khi chết; Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết, hay Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết'”?
— Bạch Thế Tôn, không.
— Này Māluṅkyaputta, vậy thì cái gì không được Ta hứa hẹn, không được Ta tuyên bố, mà Ông lại nói rằng:
“Nếu Thế Tôn không trả lời cho ta những vấn đề ấy, ta sẽ bỏ học pháp và hoàn tục”?
— Bạch Thế Tôn, con thưa là con lầm.
— Này Māluṅkyaputta, ví như một người bị trúng tên độc, và các bạn hữu, quyến thuộc của người ấy cho mời thầy thuốc giải độc. Nếu người ấy nói: “Ta sẽ không nhổ mũi tên này ra cho đến khi nào ta biết rõ người bắn tên này thuộc giai cấp Sát-đế-lỵ, hay Bà-la-môn, hay cư sĩ, hay Thủ-đà-la; cho đến khi nào ta biết rõ tên người ấy là gì, họ người ấy là gì; cho đến khi nào ta biết rõ người ấy cao hay thấp, đen hay trắng; cho đến khi nào ta biết rõ người ấy ở làng nào, thành phố nào, quốc độ nào; cho đến khi nào ta biết rõ cung tên ấy làm bằng gì; dây cung làm bằng gì; mũi tên bằng gì; cán tên bằng gì; và lông chim nào gắn vào cán tên ấy,” thời, này Māluṅkyaputta, người ấy sẽ chết trước khi biết được những điều ấy.
Cũng vậy, này Māluṅkyaputta, nếu ai nói:
“Tôi sẽ không sống Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Thế Tôn cho đến khi nào Thế Tôn trả lời cho tôi rằng: ‘Thế giới là thường còn, hay thế giới là vô thường… (như trên)… Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết'”, thời người ấy sẽ chết trước khi Thế Tôn trả lời cho người ấy những điều ấy.
Thế Tôn bảo:
— Này Māluṅkyaputta, ví như nếu có ai nói: “Ta sẽ không sống Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Thế Tôn, cho đến khi Thế Tôn trả lời cho ta những điều ấy,” người ấy sẽ chết trước khi Thế Tôn trả lời cho người ấy những điều ấy.
Này Māluṅkyaputta, ví như một người bị trúng tên tẩm thuốc độc, bạn bè quyến thuộc mời thầy thuốc đến. Người ấy nói:
“Ta sẽ không nhổ mũi tên này ra cho đến khi ta biết rõ người bắn là ai: thuộc Sát-đế-lỵ, Bà-la-môn, cư sĩ hay Thủ-đà-la; tên gì, họ gì; cao hay thấp; đen hay trắng; cư trú ở làng nào, thành nào, nước nào; mũi tên làm bằng gì; cán tên bằng gì; dây cung bằng gì; lông gắn vào mũi tên là lông chim gì.”
Này Māluṅkyaputta, người ấy sẽ chết trước khi biết được những điều ấy.
Cũng vậy, này Māluṅkyaputta, nếu ai nói:
“Ta sẽ không sống Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Thế Tôn, cho đến khi Thế Tôn trả lời cho ta rằng: ‘Thế giới là thường còn hay vô thường… (như trên)… Như Lai không tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’,” thời người ấy sẽ chết trước khi Thế Tôn trả lời cho người ấy những điều ấy.
Này Māluṅkyaputta, điều gì không liên hệ đến mục tiêu, không liên hệ đến Pháp, không liên hệ đến căn bản Phạm hạnh, không đưa đến nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn — điều ấy Ta không trả lời.
Này Māluṅkyaputta, điều gì liên hệ đến mục tiêu, liên hệ đến Pháp, liên hệ đến căn bản Phạm hạnh, đưa đến nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn — điều ấy Ta đã trả lời.
Này Māluṅkyaputta, vậy thì Ta đã giảng dạy:
— “Đây là Khổ,” Ta đã giảng.
— “Đây là Khổ tập,” Ta đã giảng.
— “Đây là Khổ diệt,” Ta đã giảng.
— “Đây là Con đường đưa đến Khổ diệt,” Ta đã giảng.
Này Māluṅkyaputta, vì sao Ta đã giảng những điều ấy? Vì chúng có liên hệ đến mục tiêu, liên hệ đến Pháp, liên hệ đến căn bản Phạm hạnh, đưa đến nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn — nên Ta đã giảng.
Do vậy, này Māluṅkyaputta, hãy học tập như sau:
“Thế Tôn đã giảng những điều cần giảng; Thế Tôn không giảng những điều không cần giảng. Thế Tôn thuyết Pháp vì mục đích đưa đến nhàm chán, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn.”
Này Māluṅkyaputta, Ông cần phải học tập như vậy.
Này Malunkyaputta, nếu có ai nói như sau: “Ta sẽ sống Phạm hạnh theo Thế Tôn khi nào Thế Tôn sẽ trả lời cho ta: ‘Thế giới là thường còn’ hay ‘Thế giới là vô thường’… (như trên)… ‘Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’,” thời này Malunkyaputta, người ấy sẽ chết và vẫn không được Như Lai trả lời.
Này Malunkyaputta, ví như một người bị mũi tên bắn, mũi tên được tẩm thuốc độc rất dày. Bạn bè và bà con huyết thống của người ấy mời một vị y sĩ khoa mổ xẻ đến săn sóc. Nhưng người ấy lại nói:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết được người đã bắn tôi thuộc giòng hoàng tộc, hay Bà-la-môn, hay buôn bán, hay người làm công.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết được người đã bắn tôi tên là gì, tộc tánh là gì.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết được người đã bắn tôi là cao hay thấp, hay người bậc trung.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết được người đã bắn tôi là da đen, da sẫm hay da vàng.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết được người đã bắn tôi thuộc làng nào, thuộc thị trấn nào, thuộc thành phố nào.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết cái cung mà tôi bị bắn, cái cung ấy thuộc loại cung thông thường hay loại cung nỏ.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết được dây cung mà tôi bị bắn, dây cung ấy làm bằng cây leo, hay cây lau, hay một thứ gân, hay một thứ dây gai, hay một thứ cây có nhựa.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết cái tên mà tôi bị bắn, cái tên ấy thuộc một loại cây lau này hay cây lau khác.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết cái tên mà tôi bị bắn, mũi tên ấy có kết lông gì, hoặc lông con kên, hoặc lông con cò, hoặc lông con ó, hoặc lông con công, hoặc lông một loại két.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết cái tên mà tôi bị bắn, cái tên ấy được cuốn bởi loại gân nào, hoặc là gân bò cái, hoặc là gân trâu, hoặc là gân nai, hoặc là gân lừa.”
Người ấy có thể nói như sau:
“Tôi sẽ không rút mũi tên này ra khi nào tôi chưa biết cái tên mà tôi bị bắn, cái tên ấy thuộc loại tên nhọn, hay thuộc loại tên móc, hay thuộc loại tên như đầu sào, hay thuộc loại tên như răng bò, hay thuộc loại tên như kẽm gai.”
Này Malunkyaputta, người ấy sẽ chết và vẫn không được biết gì.
Cũng vậy, này Malunkyaputta, ai nói như sau:
“Ta sẽ sống Phạm hạnh theo Thế Tôn khi nào Thế Tôn trả lời cho ta: ‘Thế giới là thường còn’ hay ‘thế giới là vô thường’… (như trên)… ‘Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết’,”
thời này Malunkyaputta, người ấy sẽ chết và vẫn không được Như Lai trả lời.
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc với quan điểm “Thế giới là thường còn.”
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc với quan điểm “Thế giới là vô thường.”
Này Malunkyaputta, dầu cho có quan điểm “Thế giới là thường còn,” hay dầu cho có quan điểm “Thế giới là vô thường,” thời vẫn có sanh, có già, có chết, có sầu, bi, khổ, ưu, não, mà Ta giảng dạy sự đoạn trừ ngay trong hiện tại.
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc với quan điểm “Thế giới là hữu biên.”
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc với quan điểm “Thế giới là vô biên.”
Này Malunkyaputta, dầu cho có quan điểm “Thế giới là hữu biên,” hay dầu cho có quan điểm “Thế giới là vô biên,” thời vẫn có sanh, có già, có chết, có sầu, bi, khổ, ưu, não, mà Ta giảng dạy sự đoạn trừ ngay trong hiện tại.
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc quan điểm “Sinh mạng này và thân này là một.”
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc quan điểm “Sinh mạng này và thân này là khác.”
Này Malunkyaputta, dầu cho có quan điểm “Sinh mạng này và thân này là một,” hay dầu cho có quan điểm “Sinh mạng này và thân này là khác,” thời vẫn có sanh, có già, có chết, có sầu, bi, khổ, ưu, não, mà Ta giảng dạy sự đoạn trừ ngay trong hiện tại.
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc quan điểm “Như Lai có tồn tại sau khi chết.”
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc quan điểm “Như Lai không có tồn tại sau khi chết.”
Này Malunkyaputta, dầu cho có quan điểm “Như Lai có tồn tại sau khi chết,” hay dầu cho có quan điểm “Như Lai không có tồn tại sau khi chết,” thời vẫn có sanh, có già, có chết, có sầu, bi, khổ, ưu, não, mà Ta giảng dạy sự đoạn trừ ngay trong hiện tại.
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc vào quan điểm “Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết.”
Này Malunkyaputta, đời sống Phạm hạnh không thể nói là tùy thuộc vào quan điểm “Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết.”
Này Malunkyaputta, dầu cho có quan điểm “Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết,” hay dầu cho có quan điểm “Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết,” thời vẫn có sanh, có già, có chết, có sầu, bi, khổ, ưu, não, mà Ta giảng dạy sự đoạn trừ ngay trong hiện tại.
Do vậy, này Malunkyaputta, hãy thọ trì là không trả lời những gì Ta không trả lời.
Hãy thọ trì là có trả lời những gì Ta có trả lời.
Và này Malunkyaputta, điều gì Ta không trả lời?
“Thế giới là thường còn,” này Malunkyaputta, là điều Ta không trả lời.
“Thế giới là vô thường,” là điều Ta không trả lời.
“Thế giới là hữu biên,” là điều Ta không trả lời.
“Thế giới là vô biên,” là điều Ta không trả lời.
“Sinh mạng này và thân này là một,” là điều Ta không trả lời.
“Sinh mạng này và thân này là khác,” là điều Ta không trả lời.
“Như Lai có tồn tại sau khi chết,” là điều Ta không trả lời.
“Như Lai không có tồn tại sau khi chết,” là điều Ta không trả lời.
“Như Lai có tồn tại và không tồn tại sau khi chết,” là điều Ta không trả lời.
“Như Lai không có tồn tại và không không tồn tại sau khi chết,” là điều Ta không trả lời.
Và này Malunkyaputta, vì sao điều ấy Ta không trả lời?
Này Malunkyaputta, vì điều ấy không liên hệ đến mục đích, điều ấy không phải là căn bản Phạm hạnh, điều ấy không đưa đến yểm ly, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn, cho nên điều ấy Ta không trả lời.
Và này Malunkyaputta, điều gì Ta trả lời?
“Đây là khổ,” này Malunkyaputta, là điều Ta trả lời.
“Đây là khổ tập,” là điều Ta trả lời.
“Đây là khổ diệt,” là điều Ta trả lời.
“Đây là con đường đưa đến khổ diệt,” là điều Ta trả lời.
Và này Malunkyaputta, vì sao điều ấy Ta trả lời?
Này Malunkyaputta, vì điều ấy có liên hệ đến mục đích, điều ấy là căn bản Phạm hạnh, điều ấy đưa đến yểm ly, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết-bàn, vì vậy điều ấy Ta trả lời.
Do vậy, này Malunkyaputta, hãy thọ trì là không trả lời những điều Ta không trả lời.
Hãy thọ trì là trả lời những điều Ta có trả lời.
Thế Tôn thuyết giảng như vậy.
Tôn giả Malunkyaputta hoan hỷ tín thọ lời Thế Tôn dạy.
Hành trình đến con đường Giác ngộ