Tôi nghe như vầy:
Một thời, Đức Thế Tôn ngự tại Sāvatthi (Xá-vệ), trong Jetavana (Kỳ-đà Lâm), tại tịnh xá của ông Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc). Rồi Đức Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
—Này các Tỷ-kheo!
—Thưa vâng, bạch Thế Tôn!
Các Tỷ-kheo ấy cung kính đáp lời Đức Thế Tôn. Đức Thế Tôn thuyết giảng như sau:
—Này các Tỷ-kheo, có bốn loại pháp hành (dhammasamādāna) này. Thế nào là bốn? Này các Tỷ-kheo, có pháp hành hiện tại lạc, tương lai quả báo khổ; có pháp hành hiện tại khổ, tương lai quả báo cũng khổ; có pháp hành hiện tại khổ, tương lai quả báo lạc; có pháp hành hiện tại lạc, tương lai quả báo cũng lạc.
(Pháp hành hiện tại lạc, tương lai khổ)
—Này các Tỷ-kheo, thế nào là pháp hành hiện tại lạc, tương lai quả báo khổ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn thuyết như sau, có sở kiến như sau: “Không có lỗi trong các dục.” Những vị này đắm mình trong các dục, hoan lạc với các cô gái lang thang có tóc quấn trên đầu. Họ nói: “Làm sao các Tôn giả Sa-môn, Bà-la-môn kia thấy sự sợ hãi tương lai của các dục, nói đến sự đoạn trừ các dục, nêu lên sự hiểu biết về các dục? Khoái lạc thay, sự xúc chạm với bàn tay có lông mịn của các cô gái lang thang trẻ trung này!” Sau khi đắm mình trong các dục, khi thân hoại mạng chung, các vị ấy phải sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Ở đó, họ cảm thọ những cảm giác đau khổ, thống khổ, khốc liệt. Họ nói: “Các Tôn giả Sa-môn, Bà-la-môn này thấy sự sợ hãi tương lai của các dục, nói đến sự đoạn trừ các dục, nêu lên sự hiểu biết về các dục. Nhưng chúng ta, do các dục này làm nhân, do các dục này làm duyên, phải cảm thọ những cảm giác đau khổ, thống khổ, khốc liệt.”
—Này các Tỷ-kheo, ví như vào cuối tháng mùa nóng, một bẹ hạt giống cây leo nứt ra, và một hạt giống cây leo rơi dưới gốc cây sāla. Các vị thần trên cây sāla ấy lo sợ, run rẩy, hoảng hốt. Bạn bè, thân hữu, bà con huyết thống của các vị thần ấy—thần vườn, thần rừng, thần cây, thần các dược thảo, cỏ, rừng—hội họp lại, an ủi: “Này Tôn giả, chớ sợ hãi! Này Tôn giả, chớ sợ hãi! Vì hạt giống ấy, con khổng tước có thể nuốt, con nai có thể ăn, lửa rừng có thể đốt, người làm rừng có thể nhặt đi, các loài mối có thể ăn, hay hạt giống không nảy mầm.” Nhưng hạt giống ấy không bị khổng tước nuốt, nai ăn, lửa đốt, người nhặt, mối ăn, và nó nảy mầm. Được mưa lớn từ các đám mây đúng mùa, hạt giống lớn lên, một dây leo trẻ, mềm mại, có lông mịn mọc lên, bám vào cây sāla. Các vị thần trên cây sāla nghĩ: “Không hiểu sao các Tôn giả bạn bè, thân hữu, bà con huyết thống, thần vườn, thần rừng, thần cây, thần các dược thảo, cỏ, rừng thấy sự sợ hãi tương lai trong hạt giống này, lại an ủi: ‘Này Tôn giả, chớ sợ hãi! Này Tôn giả, chớ sợ hãi!’ Khoái lạc thay, sự xúc chạm của dây leo trẻ trung, mềm mại, có lông này!” Dây leo ấy bao trùm cây sāla, làm thành tàn che trên cây, rồi mọc rậm rạp bên dưới, bóp nghẹt các cành lớn của cây sāla. Các vị thần trên cây sāla suy nghĩ: “Chính vì thấy sự sợ hãi tương lai này trong hạt giống cây leo mà các Tôn giả bạn bè, thân hữu, bà con huyết thống, thần vườn, thần rừng, thần cây, thần các dược thảo, cỏ, rừng đã an ủi: ‘Này Tôn giả, chớ sợ hãi!’ Và nay, do hạt giống cây leo này, chúng ta cảm thọ những cảm giác đau khổ, thống khổ, khốc liệt.”
—Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn thuyết: “Không có lỗi trong các dục,” đắm mình trong các dục, hoan lạc với các cô gái lang thang. Họ nói: “Khoái lạc thay, sự xúc chạm với bàn tay có lông mịn của các cô gái trẻ này!” Nhưng sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục, cảm thọ những cảm giác đau khổ, thống khổ, khốc liệt, và nói: “Các Tôn giả Sa-môn, Bà-la-môn ấy thấy sự sợ hãi tương lai của các dục. Do các dục này, chúng ta cảm thọ khổ đau.” Như vậy, này các Tỷ-kheo, là pháp hành hiện tại lạc, tương lai quả báo khổ.
(Pháp hành hiện tại khổ, tương lai khổ)
—Này các Tỷ-kheo, thế nào là pháp hành hiện tại khổ, tương lai quả báo cũng khổ? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người sống lõa thể, phóng túng, không theo lễ nghi, liếm tay cho sạch, không bước tới khi khất thực, không đứng lại khi khất thực, không nhận đồ ăn mang đến, không nhận đồ ăn đặc biệt nấu, không nhận lời mời ăn, không nhận đồ ăn từ nồi chảo, ngưỡng cửa, giữa cây gậy, giữa cối giã gạo, từ hai người đang ăn, từ phụ nữ có thai, đang cho con bú, đang giao cấu, tại chỗ quyên góp, chỗ có chó đứng, có ruồi bu; không ăn cá, thịt, không uống rượu nấu, rượu men, cháo cám. Họ chỉ nhận ăn tại một nhà với một miếng, hai nhà với hai miếng, hoặc bảy nhà với bảy miếng; nuôi sống bằng một bát, hai bát, hoặc bảy bát; ăn một ngày một bữa, hai ngày một bữa, bảy ngày một bữa, cho đến nửa tháng một bữa, sống theo hạnh tiết chế ăn uống. Họ ăn cỏ lúa, lúa tắc, gạo lức, hạt cải nīvaraṇa, da vụn, cám, nước bột gạo, bột vừng, cỏ, phân bò, trái cây rừng, rễ cây, trái rụng để sống. Họ mặc vải gai thô, vải tẩm liệm quăng đi, vải phấn tảo, vỏ cây tikitaka, da sơn dương đen, mảnh da bện, cỏ cát tường, vỏ cây, tấm gỗ nhỏ, tóc bện, đuôi ngựa bện, lông cú. Họ nhổ râu tóc, thường đứng không ngồi, ngồi chò hỏ, dùng giường gai, ngủ trên ván gỗ, đất trần, nằm một bên, để bụi nhớp che thân, ngủ ngoài trời, ăn uế vật, không uống nước lạnh, tắm ba lần mỗi đêm để gột tội. Họ hành hạ xác thân dưới nhiều hình thức như vậy. Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là pháp hành hiện tại khổ, tương lai quả báo cũng khổ.
(Pháp hành hiện tại khổ, tương lai lạc)
—Này các Tỷ-kheo, thế nào là pháp hành hiện tại khổ, tương lai quả báo lạc? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người tự tánh quá nặng về tham ái, luôn cảm thọ khổ ưu do tham ái sinh; quá nặng về sân hận, luôn cảm thọ khổ ưu do sân hận sinh; quá nặng về si mê, luôn cảm thọ khổ ưu do si mê sinh. Với khổ và ưu, mặt đầy nước mắt, khóc than, họ sống phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ, trong sạch. Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào thiện thú, Thiên giới, cõi đời này. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là pháp hành hiện tại khổ, tương lai quả báo lạc.
(Pháp hành hiện tại lạc, tương lai lạc)
—Này các Tỷ-kheo, thế nào là pháp hành hiện tại lạc, tương lai quả báo cũng lạc? Ở đây, này các Tỷ-kheo, có người tự tánh không quá nặng về tham ái, không luôn cảm thọ khổ ưu do tham ái sinh; không quá nặng về sân hận, không luôn cảm thọ khổ ưu do sân hận sinh; không quá nặng về si mê, không luôn cảm thọ khổ ưu do si mê sinh. Họ ly dục, ly ác bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm, có tứ; diệt tầm và tứ, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm, không tứ, nội tĩnh, nhất tâm; ly hỷ, trú xả, chánh niệm, tỉnh giác, thân cảm lạc thọ mà các bậc Thánh gọi là “xả niệm lạc trú,” chứng và trú Thiền thứ ba; xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ, không lạc, xả niệm thanh tịnh. Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào thiện thú, Thiên giới, cõi đời này. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là pháp hành hiện tại lạc, tương lai quả báo cũng lạc.
—Này các Tỷ-kheo, như vậy là bốn loại pháp hành.
Đức Thế Tôn thuyết giảng như vậy. Các Tỷ-kheo ấy hoan hỷ, tín thọ lời dạy của Đức Thế Tôn.